انجمن ترویج علم ایران به منظور قدردانی از کوشش‌های مروجان علم و تشویق عموم به فعالیت و زمینه‌سازی برای ارتقای بینش و تفکر علمی در جامعه، چهاردهمین دوره جایزه ترویج علم را برگزار و از افراد یا سازمان‌هایی که بهترین وموثرترین فعالیت‌ها را برای علاقه‌مند کردن مخاطبین، همگانی کردن علم، گسترش اندیشه و فرهنگ علمی در ایران و کاربرد علم در هر یک از سطوح زندگی اجتماعی انجام داده‌اند، طی مراسمی تقدیر می‌کند.

به گزارش پایگاه فراخوانهای علمی پژوهشی کشور (callforpapers.ir) دکتر اکرم قدیمی، رییس انجمن ترویج علم ایران با اعلام این مطلب به خبرنگار علمی ایسنا گفت: این انجمن مفتخر است که در سال 1392 برای چهاردهمین دوره متوالی، «جایزه ترویج علم ایران» را به خلاقانه‌ترین کوشش‌ها در راه ترویج علم اهداء کند. معلمان، روزنامه‌نگاران، نویسندگان، مترجمان، پژوهشگران، مروجان علم، برنامه‌سازان و فعالان رسانه‌یی، فعالان زیست‌محیطی، دانشجویان، استادان دانشگاه، سیاست‌گذاران، سرمایه‌گذاران و حامیان مالی، رسانه‌ها، مدارس، نهادها، ناشران، مراکز علمی، سایت‌ها، کتابخانه‌ها، موزه‌ها، انجمن‌های علمی، فرهنگ‌سراها، نشریات، سازمان‌های مردم‌نهاد، مهدکودک‌ها، نمایشگاه‌ها، هنرکده ها و همه افراد حقیقی و حقوقی دیگر اعم از انتفاعی، غیرانتفاعی، ‌دولتی و غیردولتی که در راه ترویج علم کوشیده باشند، می‌توانند خود را برای دریافت جایزه نامزد کنند. نامزد کردن افراد یا نهادهای دیگر از سوی شخصیت‌های حقیقی و حقوقی نیز بلامانع است.

منظور از «ترویج علم» چیست؟

وی خاطرنشان کرد: داوران «جایزه ترویج علم ایران»، این جایزه را به دو دسته از فعالیت‌ها اهداء می‌کنند. یکی آن دسته از فعالیت‌هایی که مستقیماً ترویج علم به حساب می‌آیند که در گسترده‌ترین معنای آن شامل هر کوششی در جهت قابل فهم‌ کردن مفاهیم، روش‌ها، دستاوردها، تاریخ، نقش اجتماعی و امکانات علم و فنّاوری برای عموم مخاطبان، بالا بردن سواد علمی جامعه، برقراری و گسترش ارتباط میان تولیدکنندگان علم و فنّاوری و عموم مردم و پیشبرد گفتگوهایی دو جانبه ی میان آنان برای آشنایی با نقطه‌نظرات یکدیگر، معرفی فرهنگ و تفکر علمی و انتقادی و کاربرد آن در همة حوزه‌های تصمیم‌گیری فردی و اجتماعی، معرفی علم به دانش‌آموزان و نسل‌های آینده به عنوان کندوکاوی لذت‌بخش در راه شناخت طبیعت و جامعه،

جلب توجه عموم مردم به مقولات زیست‌محیطی و سلامت و دعوت از طراحان و پدیدآورندگان فنّاوری به رعایت استانداردهای مربوطه و معرفی فناوری‌های نوپدید به عموم مردم و بحث انتقادی دربارة مزایا و معایب آن‌هاست.

دکتر اکرم قدیمی

علاوه بر این، فعالیت‌ها و پژوهش‌هایی که «با موضوع» ترویج علم صورت گرفته باشند نیز می‌توانند برای دریافت جایزه، نامزد شوند. از جمله این فعالیت‌ها

پژوهش نظری و تاریخی دربارة مفاهیم «ترویج علم» و «سواد علمی» و بررسی انواع الگوهای بین‌المللی و ملّی موجود در ارتقاء آن‌ها و مطالعة سیر تاریخی ترویج علم در ایران و جهان است.

روش‌های ترویج علم کدام است؟

قدیمی تصریح کرد: در «جایزه ترویج علم ایران»، محدودیتی در مورد «روش» به کار برده شده برای ترویج علم وجود ندارد و نامزد دریافت جایزه می‌تواند از تدریس، نگارش کتاب و مقاله، سخنرانی‌های عمومی، انتشار مجله، ساخت برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی، راه‌اندازی سایت، نمایش آزمایش‌های علمی، برگزاری بازدیدهای علمی، تهیه فیلم و لوح فشرده، ساخت وسایل و ابزار، نگارش پایان‌نامة دانشگاهی یا هر شیوة خلاقانة دیگر در راه ترویج علم استفاده کرده باشد. همان‌گونه که محدودیتی دربارة شیوة ترویج علم وجود ندارد، مواد و ابزار به کار رفته در فعالیت‌های ترویجی نیز می‌تواند شامل هر مورد خلاقه‌ای باشد.

معیارهای اهدای «جایزه ترویج علم ایران» چیست؟

وی خاطرنشان کرد: اصلی‌ترین معیارهای اهدای «جایزه ی ترویج علم ایران» نوآورانه و مستمر بودن فعالیت‌های انجام شده است. به علاوه، ترجیح بر آن است که فعالیت‌های انجام شده در قالب وظایف سازمانی حرفه‌یی نباشند. نوآورانه بودن به آن معنا است که کاندیدای دریافت جایزه، اقدام تازه‌ای برای ترویج علم کرده و بر تجارب پیشین افزوده باشد. استمرار نیز بدان معنا است که نامزد در بازة زمانی قابل قبولی به ترویج علم پرداخته و طی زمان با بهبود کیفیت کاری خود، تجربیاتی را در این زمینه گرد آورده باشد.

چه کسانی می‌توانند برای «جایزه ترویج علم ایران» نامزد شوند؟

رییس انجمن ترویج علم ایران با بیان این که به دلیل نبود محدودیت در مورد «شیوه‌های ترویج علم»، همة کسانی که در این راه کوشیده اند، می‌توانند نامزد دریافت جایزه شوند، اظهار داشت: جایزه ترویج علم در حوزه‌های مختلف اعطا می‌شود که یکی از آنها جایزه معلم مروج علم در مناطق محروم (جایزه بهمن‌بیگی) است که به منظور قدردانی از کوشش‌های معلمان مروج علم در مناطق محروم که در راه ارتقای بینش علمی دانش‌آموزان فعالیت کرده‌اند یا طرح‌های مؤثری برای علاقه‌مند‌کردن آنان به علم به اجرا درآورده اند یا به هر شکل در راه همگانی کردن علم و فرهنگ علمی کوشیده‌اند به بهترین معلم نامزد شده اهداء می‌شود.

وی خاطرنشان کرد: عملکرد معلم برندة این جایزه باید مبتکرانه و فراتر از وظایف رسمی باشد و منجر به علاقه‌مندشدن دانش‌آموزان یا دیگر گروه‌های مخاطب به علم شده باشد. به دلیل ملاحظات حامی مالی این بخش از جایزه، فقط معلمان مناطق محروم و خارج از مراکز استان‌ها می‌توانند نامزد دریافت این جایزه شوند. سایر معلمان کشور نیز ممکن است به دلیل فعالیت‌های ترویجی خود برندة جایزة ترویج علم شوند، اما «جایزة بهمن‌بیگی» تنها به معلمان مروج علم در مناطق محروم تعلق می‌گیرد. معیارهای اصلی داوری در این بخش خلاقانه بودن فعالیت‌های ترویجی، استمرار و تکمیل فعالیت‌ها در طول زمان، تناسب و سازگاری فعالیت‌ها با محیط انجام آن‌ها و سرانجام نهادینه شدن فعالیت‌هاست که به معنای گسترش دامنة آن‌ها فراتر از فعالیت‌های فردی است.

قدیمی اضافه کرد: انجمن ترویج علم ایران همچنین به منظور قدردانی از کوشش‌های نهادها و سازمان‌های مروج علم (از جمله خانه‌های علم، موزه‌های علم، کاوش‌کده‌ها، رصدخانه‌های عمومی، آسمان‌نماها، ‌پژوهش‌سراها، انجمن‌های علمی، باغ‌ةای علم و دیگر نهادها و مؤسسات حقوقی‌ای که فعالیت‌های شاخصی در زمینة ترویج علم داشته‌اند)، به بهترین نامزد معرفی شده، جایزه‌ای اهداء می‌کند. انجمن ترویج علم ایران همچنین به منظور قدردانی از کوشش‌های فعالان و سازمان‌های رسانه‌ای (اعم از مطبوعات، رادیو، تلویزیون، خبرگزاری‌ها، وب‌گاه‌های خبری و …)، به بهترین نامزد معرفی شده، جایزه‌ رسانه مروج علم را اهداء می‌کند. این جایزه می‌تواند به روزنامه‌نگاران شاغل در مطبوعات، رادیو، تلویزیون، خبرگزاری‌ها و وب‌گاه‌های خبری و همچنین روزنامه‌نگاران عکاس، طراحان و گرافیست‌ها، نویسندگان، مترجمان و دست‌اندرکاران تولید برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی که به شکل حرفه‌یی به ترویج علم می‌پردازند، اهداء شود. سازمان‌های رسانه‌ای (اعم از چاپی، آن‌لاین، رادیویی و تلویزیونی) و زیرمجموعه‌های آن‌ها (صفحه یا برنامه) نیز می‌توانند در زمرة نامزدهای احتمالی قرار ‌گیرند.‌

وی خاطرنشان کرد: انجمن ترویج علم به منظور قدردانی از کوشش‌های تألیفی و پژوهشی که با موضوع ترویج علم و بررسی ابعاد نظری، اجتماعی، اقتصادی، تاریخی و عملی آن انجام شده، جایزه‌ای را به بهترین پژوهش معرفی شده اختصاص دهد. همچنین ناشران و مترجمانی که به شکل مستمر در راه عرضه محصولات مروج علم کوشیده‌اند، می‌توانند نامزد دریافت این جایزه (جایزه پژوهشگر، مؤلف و مترجم مروج علم) باشند. هر پایان‌نامه دانشگاهی، کتاب و مقاله اصیل علمی که حاوی ایده‌هایی نو دربارة ترویج علم باشد، می‌تواند در این بخش نامزد دریافت جایزه شود.

چه کسانی جایزه «ترویج علم ایران» را دریافت نخواهند کرد؟

قدیمی اضافه کرد: انجمن ترویج علم با احترام به همة کسانی که به صورت تخصصی مشغول تولید، انتشار و تدریس علم یا محصولات فناورانه هستند اما در کنار این اشتغال حرفه‌یی، گامی در راه عمومی‌سازی و ترویج علم برنداشته‌اند، ذکر این نکته را لازم می‌داند که «جایزه ی ترویج علم ایران» به این گروه تعلق نخواهد گرفت. به عنوان نمونه، معلمان و استادانی که صرفاً به تدریس علم مشغول‌اند، اما روش‌هایی نوآورانه ای برای ترویج علم بکار نبسته‌اند از دایره نامزدهای دریافت جایزه بیرون خواهند بود. همچنین پژوهشگران، نویسندگانی، مترجمان، برنامه‌سازان، مخترعان، نهادها و همة افراد حقیقی و حقوقی دیگری که در چارچوب‌های رسمی کشور صرفاً به تولید محتوای تخصصی علمی و فناورانه مشغول اند، اما به ارتباط میان مردم و علم نمی‌پردازند از دایرة شمول این جایزه بیرون خواهند بود.

وی تصریح کرد: «جایزه ترویج علم ایران» تنها به نامزدانی تعلق می‌گیرد که در قید حیات باشند و پیشتر نیز این جایزه را دریافت نکرده باشند.

مدارک لازم برای نامزد شدن چیست؟

رییس انجمن ترویج علم اظهار داشت: هر فرد یا نهادی که خود نامزد دریافت «جایزة ترویج علم ایران» است یا می‌خواهد فرد یا نهادی دیگر را برای دریافت این جایزه معرفی کند، لازم است مدارک و مستندات عمومی شامل فرم تکمیل شدة چهار صفحه‌یی «درخواست شرکت در جایزة ترویج علم ایران» – قابل دسترسی از طریق وبگاه انجمن ترویج علم -، مستندات، مدارک و مشخصات کامل فعالیت‌ها و طرح‌های اجرا شده شامل اصل آثار تولید شدة مکتوب و هر گونه گزارش، فیلم، عکس و دیگر اطلاعات تکمیلی که به فعالیت‌های ترویجی نامزد مربوط باشند را با پست به دبیرخانة جایزه ارسال کند یا شخصاً به این دبیرخانه تحویل دهد.

در صورت نیاز به مستندات بیشتر، دبیرخانه در تماس با نامزدها شرح موارد درخواستی و همچنین زمان و نحوة ارسال آن‌ها را اطلاع خواهد داد.

وی در پایان با اشاره به برگزاری مراسم اعطای جایزه ترویج علم ایران در آبان ماه سال جاری آخرین مهلت ارسال مدارک را بیستم شهریور ماه عنوان و خاطرنشان کرد: علاقمندان می‌توانند برای کسب اطلاعات بیشتر به دبیرخانة انجمن ترویج علم ایران به نشانی تهران، خیابان کریم‌خان زند، نبش خیابان عضدی، ساختمان دانشگاه علامه طباطبایی، طبقة دوم، اتاق 225 مراجعه یا با شماره تلفن 81032251 و دورنگار 81032251 تماس بگیرند. اطلاعات تکمیلی از طریق وب‌گاه انجمن به نشانی www.popscience.ir نیز قابل دسترسی است.